Döngüsel ekonomi modeli Avrupa’da nasıl işliyor?

Real Economy ekibi bu hafta atık maddelerin geri dönüşüm için nasıl altın değerinde olabileceğini ve döngüsel ekonomiye nasıl güç vereceğini araştırıyor.

Program boyunca sanayinin geri dönüşüm yaparak döngüsel ekonomiye uymak için kendisini nasıl değiştirdiğini göreceğiz. Amsterdam şehri bu konuda öncü durumda… Ayrıca, Suez UK Geri Dönüşüm Tesisi CEO’su David Palmer Jones, bizlere bu konuda Avrupa’da daha başka neler yapılabileceğini anlatacak.

Bu tarz bir yaşam sadece geri dönüşüm yapmaktan ibaret değil. Şimdi mini hikayemizde döngüsel ekonominin günümüzde nasıl değiştiğini kısaca açıklıyoruz:

Günümüz ekonomisinde ekiyoruz, biçiyoruz, eşyaları kullanıyoruz ve bir kenara atıyoruz.

Bir çamaşır makinesi üretilmesi için kullanılan malzemenin yüzde 90’ı çöpe gidiyor.

Büyük şirketler bu atıkların yarısını tekrar kullanıyor ancak KOBİ’ler bunu yapamıyor.

Geri dönüşüm yapılamayan maddelerin yüzde 80’i ilk altı ay içinde toprak doldurma işinde kullanılabiliyor.

Döngüsel ekonomi, çamaşır makinesinin tasarım, üretim ve kullanım şeklini değiştirmek anlamına geliyor.

Eşyaların sil baştan yeniden üretimi, tamiri ve geri dönüşümü için tasarlandığını hayal edin. Bu, insan eliyle üretilen tüm eşyaların hiçbir şekilde ziyan edilmemesi anlamına geliyor.

Ayrıca yenilenebilir enerji kullanımıyla çevreye daha da duyarlı olabilir ve pahalı kaynakları tüketmeyi bırakabiliriz.

Döngüsel ekonomi modeli Avrupa’ya 600 milyar Euro kazandırabilir. Bunun yanında sera gazı etkisini de düşürecektir.

Avrupa Döngüsel Ekonomi Programı büyük maddi destekler veriyor.
Yapısal fonlar, uyum fonları KOBİ’lere enerjinin daha randımanlı kullanılabilmesi, araştırma, geliştirme ve düşük karbon salınımı
için milyarlarca Euro kaynak sağlıyor. Avrupa’da atık maddeler için kanunlar değişiyor ve geri dönüşüm, üreticiler için kullanılmış maddelerin teşvik edilmesi gibi uygulamalar üzerinde çalışılıyor.

Şu anda döngüsel ekonomi içerisindeki şirketler ham madde ve enerji konusunda milyarlarca Euro tasarruf ediyor. Ayrıca karbon salınımları da büyük oranda azalmış durumda… Guillaume Desjardins bu konuya açıklık getiriyor.

Atık maddelerin yeniden değerlendirilmesi birçok kişinin düşündüğü bir konu.

Peki bu döngü nasıl işliyor?

–

#GrowthWithin#infographic – #circulareconomy benefits Europe’s GDP, CO2 & household income https://t.co/0rqFOXneyJpic.twitter.com/ZaoM7jjyfF

— Ellen MacArthur Fdn. (@circulareconomy) November 30, 2015

Avrupa Komisyonu döngüsel ekonomi modeline hızla geçilmesi için bazı konular üzerinde çalışıyor:

İktisat modeli, garanti sürecini genişletmek ve ürünlerin eskime sürelerini uzatmak…

Ancak bazı şirketler çoktan döngüsel ekonomi modeline geçti bile…

Şimdi bunlardan bazılarına göz atalım.

Fransa’daki bu fabrika1949 yılından beri araba motoru üretiyor. Ancak biraz farklı bir teknikle…

Buraya gelen araç parçaları çok kötü durumdaysa eritiliyor ya da iyi durumdalarsa tamir ediliyor. Burada işlem gören bu atık araç parçaları fabrikadan çıktıklarında tıpkı yeni gibi oluyor.

Bu sayede fabrika hiç atık madde üretmiyor. Ancak bu noktaya ulaşmak çok da kolay değil. Bu durum, üretilen malzemelerin tasarım aşamasından, aracın ömrünün sonuna kadar planlanan bir süreç…

Kısaca beşikten mezara kadar…

Philippe Loisel, Renault Choisy Müdürü: ‘‘Döngüsel ekonomi, fikir aşamasında başlıyor. Geri dönüşüm oranını en üst seviyeye çıkarmak için parçaların tekrar sökülme aşamasını önceden planlamamız gerekiyor.’‘

Tüm bunların bir bedeli var. Büyük şirketler yatırım yapıyorsa bu konuda büyük kazanç var demektir. Aslında tüketiciler çevreye zarar vermeyen ürünleri tercih etme eğilimindeler. İnsanların yüzde 80’i bir şey satın alırken bunu dikkate alıyor. Ama bir şey daha var.

Geçen sene bu şirket 4000 ton metali geri dönüştürerek enerji konusunda yüzde 80, su kullanımı konusunda yüzde 88 tasarruf yaptı.

Matthieu Orphelin, ADEME Döngüsel Ekonomi Departmanı Müdürü: ‘‘Bir şirket geri dönüşüm yaparsa kar oranını artıracaktır. Bunun iki sebebi var. Öncelikle üretim sonunda ham madde ve atık madde işletme giderleri azalacak. Ayrıca doğaya duyarlı ürünler daha çok satıyor. Bu özellik şirketin pazarlama gücünü ticari açıdan yükseltiyor.’‘

Bu ekonominin şirketlerin karını artırmasının yanı sıra geri dönüşüm pazarında yeni iş imkanları ortaya çıkıyor.

euronews: ‘‘Peki Avrupa daha başka ne yapabilir? Avrupa Atık Madde Yönetimi Federasyonu Başkanı ve Suez UK firması CEO’su David Palmer Jones bizlerle…’‘

‘‘Sizce sanayi ve özellikle de KOBİ’ler döngüsel ekonomiye nasıl geçiş yapabilir?’‘

David Palmer Jones, Avrupa Atık Madde Yönetimi Federasyonu Başkanı: ‘‘Aslında iki türlü sanayi vardır. O bildiğimiz değişiklikleri yapan geleceği tasarlayan büyük sanayiler… Ve diğer sanayi türleri… Onlar geçmişte yaşar. Ancak birilerinin yeni bir yol açması ve işleri hızlandırması gerekir. Bu sebeple yasalar çok önemlidir. Şu andaki ekonomik durumu göremiyorsanız ki bazen ürün fiyatları düşük olabiliyor, bu şekilde devam edemeyiz. Çünkü gezegenimizin kaynakları sınırlı ve bir dünya dolusu çöp üretemeyiz. Bu dengede gözüken bu düzen bir gün değişecek.’‘

euronews: ‘‘Zaten olması gereken bu geri dönüşüm ekonomisi modeline nasıl geçeriz?’‘

David Palmer Jones: ‘‘Şu anda yıllık 800 milyon ton atık madde ortaya çıkıyor. Yani ürünleri ve enerjiyi toprağa gömüyoruz. Öncelikle bununla ilgili bir altyapı oluşturmalı ve sanayi türlerinin ve insanların, atık eşyaları yeniden değerlendirebilmelerini sağlamalıyız. Ekonomik tasarım, ürünlerin kullanma sürelerini büyük oranda etkiliyor. Maddelerin geri dönüştürülmesi yüzde 80 buna bağlı… Çevreyi kirletenler bunun için ayrıca ödeme yaptıklarını söylüyor. Ancak tek yaptıkları çevreye zarar vermek. Şu anda Avrupa’da bu sanayileri döngüsel ekonomiye zorlayıcı birçok yasa tasarısı üzerinde çalışılıyor. Şirketler eski üretim sistemlerinde daha fazla para harcamak zorunda kalırsa, ürünlerin kullanım sürelerini uzatmak ve bunları yeniden tasarlamak için değişim sürecine girecektir.’‘

euronews: ‘‘Avrupa Döngüsel Ekonomi Projesi için gereken her şeyi yapıyor muyuz?’‘

David Palmer Jones: ‘‘İyi bir başlangıç yaptık. Şu anda toprağa gömülen 800 milyon ton atık maddenin geri dönüştürülmesi için çalışmalar devam ediyor. Toprağa gömdüğümüz bu hazineyi yeniden geri dönüşüm sürecine sokabilmemiz için bu atık maddelerin değere bindiği bir pazar oluşturmalıyız. Bu pazarın oluştuğundan emin olmalıyız. Şu anda eşya fiyatları dalgalanıyor, petrol fiyatlarıysa düştü. Bazen ekonomide kısa vadede bile istikrar görülmüyor. Eğer uzun vadede bu konuyla ilgili önlemler alırsak, işte o zaman bu atık maddeler için pazar oluşturabilir ve geri dönüşüm çarkını döndürebiliriz.’‘

‘‘Bu işi doğru yaparsak Avrupa’da yaklaşık 580 bin yeni iş imkanı sağlanabilir. Ayrıca her hane için yıllık 500 Euro enerji tasarrufu yapılabilir. Bu sebeple Amsterdam gibi şehirler artık döngüsel ekonomiye hızlı bir şekilde geçmeye çalışıyor.’‘

‘‘Döngüsel ekonomi Hollanda için çok önemli ve bu sayede ülke yılda 7 milyar Euro enerji tasarrufu yaparak yaklaşık 60 bin yeni iş imkanı oluşturdu. Ülkenin vitrini başkent Amsterdam’a giderek Belediye Başkanı Yardımcısı ile görüştük.’‘

Abdeluheb Choho, Amsterdam Belediye Başkan Yardımcısı: ‘‘Şehirler giderek büyüyor. Bu sebeple normal ekonomiden döngüsel ekonomiye dönme konusunda büyük bir baskı var. Eğer bu konuda ekonomik bir tasarruf söz konusu olmasaydı, döngüsel ekonomi modeline geçmemiz bu kadar hızlı olmayacaktı.’‘

Peki Amsterdam bu ekonomi modelini nasıl uyguluyor?

euronews: ‘‘Amsterdam inşaat sektörü döngüsel hale gelirse, belediye yılda 85 milyar Euro gelir elde edip 2040 yılına kadar üretkenlikte yüzde 3 büyüme sağlayacak. ‘Parc 2020’ örneğine bir göz atıyoruz.’‘

Bu yapıların büyük bir kısmı geri dönüşüm malzemesinden yapıldı ve döngüsel ekonomiye çok güzel bir örnek. Parc 2020 projesinde hiçbir şey ziyan edilmedi. Her bina tamamıyla ileride tekrar kullanılabilecek malzemelerden inşa edildi.

Guido Braam: ‘‘En büyük zorluk, ileride tekrar kullanabileceğiniz malzemeleri bu yapılar için bir araya getirmek. Normal yapı sistemleri geri dönüşüm için yetersiz kalıyor. Döngüsel ekonomideyse en verimli üretim sürecini yakalıyorsunuz.’‘

Amsterdam’ın çöpleri artık enerji ve gelir demek. Bir şehir sakini her sene 370 kilogram atık madde ortaya çıkarıyor. Bunların yüzde 27’si ayrıştırılıp
geri dönüşüm merkezlerine gidiyor. Acaba bu küller tam olarak nasıl kullanılıyor?

Marc de Wit: ‘‘Bu küllerin içinde değerli madenler bulunuyor. Yakma işleminden sonra ayrıştırılıp yeniden kullanılacak.’‘

Bu ekonomik döngü nasıl ilerliyor?

Loek van Poppel: ‘‘Fabrikadan senelik 300 bin ton kül geliyor ve bunun içerisinde yüzde 10 miktarda tekrar kullanılabilen metaller bulunuyor. Geri kalan yüzde 90’‘lık mineral içeriğini kiremit yapıyoruz ve bunlar kaldırım ve yol yapımında kullanılıyor.’‘

Amsterdam 2016’ya kadar yüzde 30 ve 2020’ye kadar yüzde 65 oranında geri dönüşüm yapmak istiyor.Bu oran Avrupa Birliği’nin 2030 yılı hedefi…

Avrupa Birliği katı atık çöplüklerini 2030 yılına kadar yüzde 10 oranında küçültmeyi hedefliyor. Ancak Hollanda, döngüsel ekonomiye geçtiğinden beri 2010 yılına kadar katı atık çöplüklerine depolama yapmadı.

euronews: ‘‘Amsterdam gibi şehirlere baktığınızda, yeni iş imkanları sağlama konusu ne kadar gerçekçi?’‘

David Palmer Jones: ‘‘Bence oldukça gerçekçi… Biz her geçen gün daha da fazla şehir hayatı yaşıyoruz ve bu atık maddeleri bu döngü içinde kullanmamız gerekiyor. Bu olgu nüfusla birlikte gelişiyor. Gerçek bir döngü sağlamak için Amsterdam’ın artan nüfusunu saptamak gerekiyor. Burası ülkenin dünyaya açılan vitrini… yeni yaşam değerlerini hesaba katmak gerekiyor. Sanayi ürünleri çok büyük bir derya… Bir endüstrinin atığı, diğerinin ham maddesi olabiliyor. Bu sebeple şehirde süren döngüden çıkan bu atıkları tekrar endüstriye geri kazandırmalıyız. Bu döngüyü tam olarak oturtabilirsek, bahsettiğimiz yeni iş imkanları da ortaya çıkacaktır.’‘

euronews: ‘‘Ticari açıdan uygulamaya ve alınacak önlemlere bakacak olursak bu konuda ne tavsiye edersiniz?’‘

David Palmer Jones: ‘‘Bu ilk aşamada bize yardım edin. Gerektiği gibi hareket edebilmemiz için pazar için bu şartları oluşturun. Bana göre her şey atık maddeleri yeniden tasarlama işinde bitiyor. Dünya nüfusu giderek artıyor. Bazı çözümler bulmalıyız. Bunları, teknoloji ile araştırma ve geliştirme içerisinde bulabiliriz.’‘